: वैज्ञानिकहरूले ब्रह्माण्डको सुपरमासिभ ब्ल्याक होलबाट रेकर्ड गरिएको अहिलेसम्मकै सबैभन्दा चम्किलो ज्वाला अवलोकन गरेका छन्। ज्वालाले १० ट्रिलियन सूर्य बराबरको प्रकाश विकिरण गरेको थियो। यो खोजले ब्ल्याक होलको रहस्य बुझ्नमा उल्लेखनीय योगदान पुर्याउन सक्छ।
प्रकाश र ऊर्जाको विस्फोट ब्ल्याक होल वरिपरि रहेको ग्यास डिस्कमा भएको गडबडी वा अलमलिएको चुम्बकीय क्षेत्रबाट आएको हुन सक्छ।
ज्वालामुखी के हो र यो कसरी हुन्छ ?
ब्ल्याक होल ब्रह्माण्डका केही सबैभन्दा रहस्यमय र शक्तिशाली भाग हुन्। धरै घना भएकाले प्रकाश पनि यीनीहरूका भित्र फसेको हुन्छ।
सुपरमासिभ ब्ल्याक होल लाखौँ सूर्य जत्तिकै विशाल हुन्छन्। कहिलेकाहीँ यिनीहरूको वरिपरि रहेको तातो ग्यास डिस्कमा हिचकी जस्तो गडबडी हुन्छ वा चुम्बकीय क्षेत्र अल्झन्छन्। यसले प्रकाश र ऊर्जाको विस्फोट सिर्जना गर्दछ। यसलाई फ्लेयर भनिन्छ। यो ताराको आत्मा हो।
यी ज्वालाले वैज्ञानिकलाई ब्ल्याक होलका भित्री रहस्य प्रकट गर्छन्। यसरी टर्चलाइटले अँध्यारो कोठालाई उज्यालो पार्छ। यी ज्वालाले वैज्ञानिकलाई ब्ल्याक होल वरपरको वातावरण राम्रोसँग बुझ्न मद्दत गरिरहेका छन्।
यो खोज कहिले र कसरी भयो ?
यो चम्किलो ज्वाला २०१८ मा क्यालिफोर्नियाको पालोमार वेधशालामा क्यामेराले कैद गरेका थिए। यो तीन महिनासम्म चम्किलो रूपमा चम्कियो र त्यसपछि बिस्तारै कम हुँदै गयो। वैज्ञानिकले सुरुमा तथ्याङ्कलाई अविश्वसनीय पाए।
ʻसुरुमा त हामीलाई ऊर्जा डेटा विश्वासै लागेन,ʼ क्यालिफोर्निया इन्स्टिच्युट अफ टेक्नोलोजी (क्यालटेक)का अध्ययन लेखक म्याथ्यू ग्राहमले भने। यी निष्कर्ष मंगलबार नेचर एस्ट्रोनोमी जर्नलमा प्रकाशित भएका थिए।
ब्रह्माण्ड निर्माणको समयमा जन्मिएको थियो यो चमक
ज्वाला पृथ्वीबाट १० अर्ब प्रकाश वर्ष टाढा रहेको सुपरमासिभ ब्ल्याक होलबाट आएको थियो। यो अहिलेसम्म देखिएको सबैभन्दा टाढाको ज्वाला हो। एक प्रकाश वर्ष करिब ६ ट्रिलियन माइल (९.७ ट्रिलियन किलोमिटर) लामो हुन्छ। यसको अर्थ ब्रह्माण्डको युवा युगबाट प्रकाश आएको हो। त्यसबेला यो भर्खरै बन्न थालेको थियो।
एउटा ताराको दुखद कथा
वैज्ञानिकहरूले यो ज्वालामुखी एउटा विशाल तारा ब्ल्याक होलको धेरै नजिकबाट गएको कारणले भएको विश्वास गर्छन्। ब्ल्याक होलको विशाल गुरुत्वाकर्षणले तारालाई टुक्रा–टुक्रा पारेको थियो। यसलाई ज्वारभाटाको अवरोध घटना भनिन्छ। ताराका टुक्रा ब्ल्याक होलमा खस्दा, तातो भए र चम्किलो प्रकाश उत्सर्जन गरे। यति उज्यालो कि टाढाबाट पनि देखिन्थ्यो।
ब्ल्याक होल : ब्रह्माण्डका रहस्यमय राजा
करिब हरेक ठूला आकाशगंगाको केन्द्रमा एउटा सुपरमासिभ ब्ल्याक होल हुन्छ। तर वैज्ञानिकलाई अझै पनि यी कसरी बनेका हुन् भन्ने थाहा छैन। यी राक्षस लाखौँ सूर्य जत्तिकै विशाल छन्। यिनीहरूको अध्ययन गर्नाले वैज्ञानिकलाई ब्ल्याक होल वरपरको तारकीय छिमेक बुझ्न मद्दत गर्न सक्छ।
हार्वर्ड–स्मिथसोनियन सेन्टर फर एस्ट्रोफिजिक्सका जोसेफ मिचेलले यो खोजले ब्रह्माण्डको प्रारम्भिक चरणमा सुपरमासिभ ब्ल्याक होल र यिनीहरूको वरपरको वातावरण बीचको अन्तरक्रियाको अनुसन्धान गर्ने अवसर दिने बताए।
खोजको महत्त्व : ब्रह्माण्ड बुझ्नका लागि नयाँ कुञ्जी
यो ज्वाला केवल प्रकाशको विस्फोट मात्र नभइ ब्रह्माण्डको इतिहासको झलक हो। ब्रह्माण्डको युवावस्थामा (१० अर्ब वर्ष पहिले) ब्ल्याक होलले कसरी काम गर्थे भनेर बुझ्नु वैज्ञानिकका लागि एक महत्त्वपूर्ण प्रगति हो। यसले आकाशगंगा कसरी बनेका थिए र ब्ल्याक होल कसरी विकसित भए भन्ने कुरा प्रकट गर्नेछ।
भविष्यमा यस्ता ज्वालाको अवलोकन गर्नाले वैज्ञानिकलाई ब्ल्याक होलको जन्म र विकासको रहस्य उजागर गर्न मद्दत गर्न सक्छ। पालोमर जस्ता वेधशाला र नयाँ टेलिस्कोप (जस्तै जेम्स वेब स्पेस टेलिस्कोप)ले यस्ता खोजलाई सजिलो बनाइरहेका छन्। –एजेन्सी
