: अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले लगाएको करका कारण भारतकाे गुजरातस्थित सुरतका हीरा उद्योगका व्यापारी चिन्तित भएका छन्।

सुरत हीरा काट्ने र पालिस गर्ने कामका लागि विश्वमा परिचित छ। तर अहिले यस उद्योगमा आश्रित मानिस समस्यामा परेका छन्।


अमेरिकाले लगाएको ५० प्रतिशत करले व्यापारीहरूका साथै यस क्षेत्रका कामदारलाई चिन्तित बनाएको छ। यसबाट हीरा उद्योगसँग सम्बन्धित २५ लाखभन्दा बढी कामदार प्रभावित हुनेछन्।


सुरतको हीरा उद्योग अमेरिकामा हुने निर्यातमा निर्भर भएकाले भन्सार शुल्कबाट यो क्षेत्र सबैभन्दा बढी प्रभावित भएको हो।

केही मानिसले शुल्क घटाइएन भने धेरै व्यापारीले हीरा उद्योग छोड्ने विश्वास गरेका छन्। यस्तै धेरै मानिसले आफ्नो जागिर गुमाउने र गम्भीर मन्दी हुने विश्वास गरिएको छ।

तर अर्कोतर्फ सुरत डायमंड एसोसिएसन र साउथ गुजरात चेम्बर अफ कमर्स जस्ता हीरा उद्योग संगठनले अमेरिकी शुल्कले केही मन्दी ल्याउने तर समयसँगै स्थिति स्थिर हुने विश्वास गरेका छन्।

भारतलाई हीरा उद्योगको जति आवश्यकता छ अमेरिकामा पनि त्यही मात्रामा हीराको माग छ। त्यसैले त्यहाँका जनता र व्यवसायी पनि यो समस्याको समाधान चाहन्छन्।

ट्रम्पको करको प्रभाव सुरतका कारखानामा

बिहान र साँझको समयमा हीरा कारीगरहरू काममा जाँदा वा कामबाट फर्कँदा सुरतका बजारमा दुई पाङ्ग्रे सवारी साधनको ट्राफिक जाम हुनु सामान्य हो।

शहरका धेरै साना कारखानामा २० देखि २०० कामदार कार्यरत छन्। धेरै कारखानामा ५०० सम्म कामदार कार्यरत छन्। सुरतमा यस्ता हजारौं कारखाना छन्।

एक जना कारीगरले भने,ʻएक समय यहाँ कारीगरहरूको ठूलो भीड थियो। हालसालै धेरै मानिसलाई जागिरबाट निकालिएको छ। अब हामीलाई के हुन्छ भन्ने पनि हामीलाई थाहा छैन।ʼ सुरतका धेरै साना–ठूला कारखानाको अवस्था यही छ।

२० वर्षअघि शैलेश मङ्गुकियाले एउटा मात्र पालिसिङ चक्का भएको हीरा पालिस गर्ने युनिट सुरु गरेका थिए।

बिस्तारै व्यवसाय बढ्दै गयो र कारखानामा कामदारको संख्या तीनबाट बढेर ३०० पुग्यो। तर, अहिले उनको कारखानामा ७० जना मात्र बाँकी छन्।

बीबीसी गुजरातीसँग कुरा गर्दै उनी भन्छन्,ʻसबै अर्डर रद्द गरिएका छन्। हामीले कामदारहरूलाई भन्नुपर्छ कि काम छैन। यो धेरै दुःखद छ किनभने हामी कसलाई निकाल्ने र कसलाई राख्ने भनेर बुझ्न असमर्थ छौं। तिनीहरू सबै मेरो परिवारका सदस्य जस्तै हुन्। तर अर्डरको अभावमा काम छैन र कामको अभावमा मसँग उनीहरूलाई तलब दिने पैसा छैन।ʼ

गत वर्ष अगस्टमा उनको कारखानाले हरेक महिना औसत दुई हजार हीरा प्रशोधन गरिरहेको थियो। तर यस वर्ष अगस्टमा यो संख्या घटेर केवल ३०० मा झरेको छ। अवस्था यस्तै रहिरहेमा कारखाना चाँडै बन्द गर्नुपर्ने अवस्था आउने मङ्गुकियाको डर छ।

भन्सार महसुलका कारण आएको मन्दीको प्रत्यक्ष असर कामदारमा पर्न थालेको छ।

बीबीसी गुजरातीसँग कुरा गर्दै कामदार सुरेश राठोडले भने,ʻसामान्यतया हामी जन्माष्टमीको समयमा दुई दिन मात्र बिदा पाउँछौं। यस पटक हामीलाई तलब बिना १० दिन बिदा दिइएको थियो। हामी कसरी यसरी बाँच्न सक्छौं ? तर मालिकले के गर्न सक्छ, कुनै आदेश छैन।ʼ

कामदारको तलब कटौती

बीबीसी गुजरातीसँग कुरा गर्दै सुरत डायमंड पोलिसर्स युनियनका उपाध्यक्ष भावेश टंकले भने, ʻहामीलाई धेरै कर्मचारीको तलब काटिएको गुनासो आएको छ। धेरैलाई जन्माष्टमीको समयमा जस्तै तलब बिना नै बिदा दिइएको छ। यस वर्ष कर्मचारी ३–५ दिन घरमै बस्नुपरेको छ।ʼ

उनका अनुसार धेरै कारखानाले अगस्ट १ अघि नै सामान पठाइसकेका थिए। यस कारण उनीहरूले अहिले नयाँ अर्डर पाइरहेका छैनन्। हजारौं कामदारको आम्दानी घट्दै गएको छ।

हीरा निर्यातकर्ताको समस्या

निर्यातकर्ताहरू पनि अनिश्चितताले घेरिएका छन्। उद्योगका नेताहरूले एक विशेष हीरा कार्यदल गठन गरेका छन्। यसले यस अवस्थाको समाधान खोज्ने प्रयास गर्नेछ।

दक्षिण गुजरात चेम्बर अफ कमर्स एण्ड इन्डस्ट्रीका अध्यक्ष निकिल मद्रासीले यसबारे बीबीसी गुजरातीसँग भने,ʻअमेरिकी बजारमा भारी निर्भरताले लामो समयसम्म ठूलो धक्का दिनेछ। पुराना अर्डरहरू पूरा भइसकेका छन्। तर नयाँ अर्डरहरूको भविष्य अस्पष्ट छ। सरकारले तुरुन्तै सहयोग गर्नुपर्नेछ।ʼ

उनले धेरै व्यापारीले मध्य पूर्व र युरोप जस्ता बजारमा अवसर खोजिरहेको बताए। केहीले बाइपास मार्गहरू मार्फत अमेरिकामा सामान ढुवानी गर्ने प्रयास पनि गरिरहेका छन्।

यद्यपि उनका अनुसार अब विभिन्न युरोपेली देशमा नयाँ बजार खोज्नु आवश्यक छ।

हीरा उद्योगलाई कसरी बचाउन सकिन्छ ?

उद्योगका अन्य व्यक्तिहरूले आगामी दिनमा अवस्था अझ खराब हुन सक्ने बताएका छन्।

रत्न तथा आभूषण निर्यात प्रवर्द्धन परिषद् गुजरात का अध्यक्ष जयन्तीभाई सावलिया अमेरिकामाथिको निर्भरता कम गर्ने र अन्य बजारहरूतर्फ हेर्ने समय आएको विश्वास गर्छन्।

उनले भने,ʻयदि अर्डर प्राप्त भएन भने यसले कामदारहरूको ज्याला र रोजगारीमा निश्चित रूपमा असर गर्नेछ। वास्तविक प्रभाव आगामी महिनाहरूमा देखिनेछ। अहिले दुबई, अष्ट्रेलिया र युरोप जस्ता बजारहरूमा बढी ध्यान दिन आवश्यक छ।ʼ

उनी थप्छन्,ʻहाल अमेरिकामा कुल निर्यात करिब १२ अर्ब डलर छ। यदि हामीले यो व्यवसायको आधा पनि अन्य देशहरूबाट प्राप्त गर्न सक्यौं भने सुरतको हीरा उद्योगलाई बचाउन सकिन्छ।ʼ

ʻअमेरिकालाई पनि भारतीय हीरा चाहिन्छʼ

जसरी भारतमा विवाह र अन्य शुभ अवसरमा सुनको व्यापक प्रयोग गरिन्छ त्यसरी नै अमेरिकामा पनि हीरा बिना शुभ अवसर पूरा हुन नसक्ने विज्ञहरूको विश्वास छ।

बीबीसी गुजरातीसँग कुरा गर्दै सुरत डायमण्ड एसोसिएसनका अध्यक्ष जगदीश खुन्टले भने,ʻहामी अर्थ मन्त्रालयसँग कुरा गरिरहेका छौं। अमेरिका भारतीय हीरा बिना बाँच्न सक्दैन। विश्वका १५ मध्ये १४ हीरा गुजरातमा काटिन्छन्। अमेरिका भारतीय हीरा बिना बाँच्न नसक्ने भएकोले त्यहाँका व्यापारीहरूले पनि यो समस्याको समाधान खोजिरहेका छन्।ʼ

रत्न तथा आभूषण निर्यात प्रवर्द्धन परिषद्का अनुसार गत वर्ष अमेरिकाले भारतबाट ११.५८ अर्ब डलरको हीरा र आभूषण आयात गरेको थियो। यसमध्ये पालिस गरिएको हीराको मूल्य ५.६ अर्ब डलर थियो। बाँकी सुन, चाँदी, प्लेटिनम र रंगीन पत्थरहरू थिए।

गत वर्षसम्म पालिस गरिएको हीरामा कर थिएन। तर अब बढेको करले सम्पूर्ण व्यवसायलाई हल्लाएको छ।

अगाडि धमिलो बाटो

सुरतका कारखानामा यस समयमा चिन्ता र भ्रमको वातावरण छ। दैनिक ज्यालादारी गर्ने कामदारलाई तलब कटौती गर्न वा तलब बिना बिदामा जान गाह्रो हुँदै गइरहेको छ।

व्यापारी नयाँ बजार खोजी गर्ने कुरा गरिरहेका छन् भने कामदार आफ्नो जागिर गुमाउने चिन्तामा छन्।

ʻयहाँको चमक बिस्तारै हराउँदैछ...र मलाई थाहा छैन यो फर्केर आउँछ कि आउँदैन,ʼ भिजेका आँखाले मङ्गुकिया भन्छन्।